Het Pantheon is één van de meest kenmerkende gebouwen van Rome en staat bekend als het best bewaarde monument in Europa welke stamt uit de Romeinse oudheid. Geen ander bouwwerk uit die tijd is zo goed bewaard gebleven als het Pantheon. Als je voor het gebouw staat is het moeilijk te geloven dat dit indrukwekkende bouwwerk al in 118 tot 125 na Chr. is gebouwd en in ruim 2000 jaar nauwelijks is veranderd.
Het Pantheon is één van de weinige bezienswaardigheden in Rome welke je gratis kunt bezoeken. Tegen betaling is het mogelijk om deel te nemen aan een georganiseerde tour waarbij je meer te weten komt over het bijzondere gebouw.
Geschiedenis van het Pantheon in Rome
De bouw van het Pantheon begon in 118 na Christus in opdracht van keizer Hadrianus en in 125 na Christus was het gebouw klaar. Het huidige Pantheon verving twee oudere tempels welke op dezelfde plek stonden, de 1e tempel werden ruim 150 jaar eerder gebouwd door Marcus Agrippa, schoonzoon van keizer Augustus. Deze tempel werd beschadigd door een grote brand in Rome in het jaar 80. De 2e tempel werd later gebouwd door keizer Domitianus maar werd verwoest door een brand die ontstond door een blikseminslag.
Op de gevel van het gebouw kun je het volgende lezen: M. AGRIPPA L. F. COS TERTIUM FECIT, Dit betekent “Marcus Agrippa, zoon van Lucius, maakte dit in zijn derde termijn als consul”. Een opschrift zoals deze is vrij bijzonder omdat normaal gesproken keizer Hadrianus alleen de naam van de bouwer op een gebouw liet zetten en niet zijn eigen naam.
Waarvoor het Pantheon precies gebouwd is, is nooit echt duidelijk geworden. Volgens sommige verhalen was het een tempel gewijd aan alle goden, maar volgens andere was de tempel gewijd aan de twaalf Olympische goden van het oude Griekenland. Andere verhalen beweren juist dat het Pantheon geen tempel was maar een plek waar de keizers zichzelf konden verheerlijken door zichzelf te omringen met grote standbeelden van de bekende goden.
Volgens verhalen werd het Pantheon in eerste instantie opgedragen aan de goden Jupiter, Mercurius, venus, Mars, Apollo, Neptunes en Saturnus maar in het jaar 609 na Christus kwam daar verandering in toen het een katholiek gebedshuis werd na de opkomst van het Christendom. In opdracht van de Byzantijnse keizer Phocas werd de tempel aan Paus Boniface IV geschonken en werd de tempel een kerk welke gewijd was aan Maria en de Martelaren (Santa Maria ad Martyres). Tot de dag van vandaag is dit zo gebleven.
Tijdens de inwijding van de kerk werden er een groot aantal botten en relikwieën van martelaren uit diverse catacomben in Rome naar het Pantheon gebracht. De kerk wordt sinds de Renaissance ook gebruikt als begraafplaats voor belangrijke personen uit Italië. Zo zijn de eerste koning van Italië, Victor Emmanuelle II en de Italiaanse kunstenaar Rafaël Santi begraven in het Pantheon.
Binnen in het Pantheon bevinden zich zeven rechthoekige nissen welke bedoeld waren voor standbeelden van goden maar nadat de tempel een kerk werd zijn deze plekken ingenomen door standbeelden van heiligen. In de loop der jaren zijn deze plekken ook bezet door graftombes van koningen en koninginnen die tijdens de kortstondige Italiaanse monarchie (1870-1946) aan de macht waren. In de derde nis aan de linkerkant is de graftombe te vinden van de schilder Rafaël (1483-1520).
Architectuur van het Pantheon
Als je voor het pantheon staat denk je misschien dat het Pantheon vierkant of rechthoekig is, maar op de voorgevel na is het Pantheon een rond gebouw met een enorme koepel De gevel met de grote zuilen zijn één van de meest typerende kenmerken van het Pantheon samen met de indrukwekkende koepel.
Op de gevel van het gebouw kun je het volgende lezen: M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIVM.FECIT, Dit betekent “gemaakt door M. Agrippa, zoon van Lucius, consul voor de 3e keer”.
De koepel van het Pantheon heeft een diameter van 44,4 meter en is daarmee groter dan de koepel van de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad. Tot 1958 was de koepel van het Pantheon zelfs de grootste stenen koepel van de wereld, maar door de bouw van het CNIT gebouw in Parijs verloor het Pantheon deze titel. De diameter van de koepel is exact hetzelfde als hoogte van het gebouw tussen de vloer en het gat in het dak.
Vroeger was het dak volledig met koper bekleed maar vandaag de dag is hier niets meer van te zien. Al het koper is in opdracht van paus Urbanus VII verwijderd om het om te kunnen smelten voor het baldakijn boven het graf van Petrus in de Sint-Pietersbasiliek op het Sint-Pietersplein.
Het dak van het Pantheon
Het meest bijzondere aan het Pantheon is het dak en dan in het bijzonder het gat in het dak. Midden in het dak zit een 9 meter groot gat, ook wel oculus genoemd, welke voor een bijzondere lichtval zorgt in de tempel.
Het gat is met opzet toegevoegd in het ontwerp van het gebouw door architect Hadrianus. Het gat maakt het mogelijk voor de bezoekers van de tempel om direct in contact met de hemel te staan. Maar het gat heeft ook een andere functionele functie, tijdens aardbevingen houdt het gat de koepel soepel waardoor de koepel niet kan instorten doordat de druk op de koepel te groot wordt als de aarde begint te beven. Dankzij het gat in het dak wordt het gebouw met name in de zomermaanden bijzonder verlicht door de zonnestralen die door het dak naar binnen schijnen. In de avonduren heb je door het gat een mooi uitzicht op de sterrenhemel.
De Romeinen konden de bijzondere koepel met de kenmerkende vormen bouwen door delen van het dak in vormen te gieten en deze nadat ze uitgehard waren vervolgens in het dak te plaatsen. Het is bijna niet te zien als je beneden staat, maar de koepel wordt qua dikte steeds dunner naarmate je meer omhoog gaat. Op het punt dat de koepel begint is de dikte ruim 7 meter maar bovenop op het hoogste punt is de koepel nog maar 1 meter dik. Nog een opvallend punt is dat er diverse materialen zijn gebruikt voor de bouw van de koepel. De basis van de koepel is gebouwd met travertijn (kalksteen) en beton, in het midden van de koepel is vulkanische tufsteen gebruikt en het gedeelte rondom het gat in het dak, de oculus, is gebouwd van de lichte steensoort puimsteen. Deze bijzondere vorm van bouwen is toegepast om het totale gewicht van de koepel te verminderen.
Pantheon in Rome bezoeken
Het Pantheon is dagelijks geopend, met uitzondering van 1 januari, 1 mei en 25 december. Ook is het niet mogelijk om het Pantheon te bezoeken als er een mis gehouden wordt, deze worden veelal om zaterdag om 17:00 uur gehouden en tijdens vakanties om half 11 ‘s ochtends.
Van maandag tot zaterdag is het Pantheon geopend van 08:30 tot 19:30 uur waarbij de laatste toegang om 19:15 uur is. Op zondag is de tempel geopend van 09:00 uur tot 18:00 uur met de laatste toegang om 17:45 uur. Tijdens vakanties is het Pantheon geopend van 09:00 uur tot 13:00 uur waarbij de laatste toegang om 12:45 uur is. Hou er rekening mee dat de openingstijden gewijzigd kunnen zijn. Kijk daarom altijd ter plaatse wat de meest actuele openingstijden zijn.
Tickets Pantheon in Rome
Sinds 2023 is het bezoeken van het Pantheon in Rome niet meer gratis. De skip-the-line tickets voor het Pantheon kosten 7,95 euro per persoon en dit is inclusief de officiële audiogids. Je tickets voor het Pantheon kun je online reserveren via de website van GetYourGuide of via de website van Tiqets.
Je kunt ook een georganiseerde tour maken door het gebouw. Via deze tours kun je meer te weten komen over het Pantheon en de geschiedenis van het gebouw.
Hou er rekening mee dat er een wachtrij voor de ingang van het gebouw staat omdat er maar een beperkt aantal personen tegelijkertijd naar binnen kunnen. Vaak is de wachttijd om naar binnen te mogen niet meer dan 10 minuten lang, maar in het hoogseizoen kan deze een stuk langer zijn.
Pantheon toegang inclusief rondleiding
Wil je alles te weten komen over het Pantheon en de rijke geschiedenis van het gebouw? Dan kun je een georganiseerde rondleiding boeken door het Pantheon waarmee je ook naar de basiliek van Santa Maria Sopra Minerva gaat welke achter het Pantheon ligt. In deze kerk liggen diverse pausen van de familie Florentijnse Medici begraven en zijn een aantal kunstwerken van Michelangelo te bewonderen.
De rondleiding met een ervaren Engelstalige gids duurt in totaal 90 minuten. De rondleiding inclusief toegang tot de basiliek van Santa Maria Sopra Minerva kost 31 euro per persoon en kan online gereserveerd worden via de website van GetYourGuide.
Een rondleiding van 45 minuten kan geboekt worden via de website van Tiqets en kost 20 euro per persoon (11 jaar en ouder).
Toegang inclusief audioguide
De beste manier om het Pantheon te bezoeken is door gebruik te maken van de Pantheon audioguide. De audioguide is vrij bijzonder dankzij de synchronisatie met filmclips en interactieve verhalen waarbij alles wat je in het Pantheon ziet in woord en beeld uitgelegd.
De audioguide duurt 35 minuten en kost 5 euro per persoon. De audioguide kun je eenvoudig via internet reserveren via de website van Tiqets of de website van GetYourGuide.
Waar ligt het Pantheon in Rome?
Het Pantheon ligt in het centrum van Rome op minder dan 10 minuten lopen van de Trevifontein en de Spaanse Trappen. Dankzij de centrale ligging kun je de Trevifontein prima combineren met een bezoek aan de Spaanse Trappen, Piazza Navona, Piazza Barberini, Fontana del Tritone en de Trevifontein op dezelfde dag. Zelfs het Colosseum ligt op loopafstand van de fontein waardoor je in slechts één dag tijdens een wandeling een aantal van de bekende hoogtepunten van Rome kunt bewonderen.
Je kunt het Pantheon eenvoudig bereiken met onder andere de metro, bus of lopend. De dichtstbijzijnde metrohalte is de halte van Barberini, vanaf hier is het ongeveer 10 minuten lopen naar het Panteon. De halte van de hop on hop off bus ligt op ongeveer 5 minuten lopen vlakbij de Trevifontein. In de omgeving van het pantheon stoppen diverse bussen, waaronder bus nr 492 met de halte “Corso Rinascimento”. Vanaf deze bushalte is het nog ongeveer 15 minuten lopen. Bus nr 117 stopt dichterbij het Pantheon bij de halte “Corso – Minghetti”. Vanaf deze halte is het nog een kleine 5 minuten lopen naar het Pantheon.
